Self-check: Geld en Waarde

Jaren geleden schreef ik mijn gedachten op over hoe mens en wereld samenhangen en evolueren. Dat werd uiteindelijk het e-book “De werkelijkheid is (slechts) een gedachte!”. Zo nu en dan lees ik die berichten terug, om te zien of het -wat mij betreft- allemaal nog klopt, en vooralsnog is dat zo. Ik heb in andere bijdragen terloops ook wel mijn gedachten over de USA laten doorschemeren, en zoals altijd wil ik niet oordelen maar feiten en gebeurtenissen in perspectief zetten. De Amerikanen die ik kende (ik heb helaas al lang geen contact meer met ze) waren prima mensen, met genuanceerde meningen en een goed hart voor de medemens. Dat neemt niet weg dat ik de macho cultuur die als een sluier over alle onderliggende culturele stromingen ligt, zo nu en dan “over the top” vind, zoals vele zaken waarop Amerika trots lijkt te zijn: de/het meest(e), grootste, hoogste, rijkste, armste, duurste enz… Er zijn veel typerende dingen, zoals dat vrouwen publiekelijk niet onzedelijk naakt zijn zolang ze hun tepels met stickers bedekken, of dat je door het geven van standaard antwoorden op standaard vragen en formuliertjes de vele veiligheidscontroles op een internationale luchthaven kunt passeren. Waar in de USA democraten als “links” worden gebrandmerkt, ben ik geneigd ze naar onze maatstaven als “rechts” te beschouwen. Republikeinen zijn dan radicaal rechts, en de regering Trump is zelfs extreem rechts.

Juist de huidige Amerikaanse regering bracht me ertoe om mijn beschrijving over de rol van geld in onze samenleving nog eens door te lezen. Ik zie geld als een universeel middel om allerhande zaken en ideeën van waarde te kunnen vergelijken en uitwisselbaar te maken. Waardering (in termen van geld) maakt handel mogelijk, en daarmee de verspreiding van goederen, diensten en gedachtegoed. Het is een noodzakelijkheid om kennis en inzicht te laten groeien en te delen met elkaar, informatie die nodig is om de evolutie op aarde onder invloed van de mens niet tot totale vernietiging ter laten leiden. Want zonder gerichte inspanning is elke structuur of orde gedoemd om te desintegreren en tot chaos te vervallen. De huidige rechts-populistische regeringen bevestigen in negatieve zin wat ik eerder beschreef: geldstromen worden niet meer ingezet voor algemeen belang, gezondheid, diversiteit en vrij verkeer, maar juist om dat alles tegen te werken en financieel rijker te worden. De recente handelsoorlogen met chaos op de financiële markten zijn een voorbeeld hoe de kloof tussen arm en rijk groter wordt. Wat vroeger als corrupt gezien werd (handel met voorkennis, accepteren van exorbitante giften, belonen van crimineel gedrag, voorkeursbehandeling en vriendjespolitiek) lijkt het nieuwe normaal te zijn. Grondgebied claimen omdat je daar economisch beter van wordt, oorlogsresultaat afhankelijk maken van grondstoffen deals, protectionisme om eigen (industriële) zwakheden te maskeren, anderen verwijten maken over bewegingen die je vroeger zelf in gang hebt gezet (zoals outsourcing naar goedkope productielanden), fondsen schrappen onder het mom van kostenbesparing, maar ondertussen de defensie-industrie verrijken door partners te (willen) dwingen om meer geld uit te geven… Gelukkig zijn er een paar miljardairs die openlijk bekend maken dat ze de effecten van zulk onzalig handelen enigszins compenseren, en ik hoop dat er meer zijn die dat in het verborgene doen (het politieke klimaat is niet zodanig dat je je ongestraft tegen een regering kunt uitspreken). Evenzo zijn er veel mensen die zich niet laten beïnvloeden door doorzichtige populistische tactieken om hen monddood te maken: artiesten, wetenschappers, journalisten en activisten die, met de juiste feiten ondersteund, de correcte boodschap objectief blijven brengen, hoezeer hun uitingsmogelijkheden ook worden beperkt en gedemoniseerd.

Hoewel ik altijd wat moet lachen om het “again” van MAGA, is dat streven typerend voor het heersende minderwaardigheidscomplex, zich uitend in grootheidswaan. Mijn beschrijving over de waarde van geld van jaren geleden klopt wat mij betreft nog prima. MAGA bereik je niet door de vele retoriek eromheen en repressie van andere uitingen, maar door acties die bijdragen aan het wereldwijd groter goed, aan verbinding en respect, aan inclusie in plaats van polarisatie. Wellicht is deze periode van chaos noodzakelijk om dat hoger ontwikkelde bewustzijn vaster te verankeren in onze genen. Waarschijnlijk wordt het allemaal nog wat erger, voordat de mensheid weer tot bezinning komt. Over mijn resterende leven maak ik me geen zorgen (meer); ik vraag me echter wel regelmatig af in welke realiteit mijn kleinzoons straks moeten overleven.