Het woord “Ego” heeft de laatste decennia een wat negatieve bijsmaak. “Een groot ego hebben” of “je ego laten strelen” duidt op een overdrijving van het belang wat iemand aan zichzelf hecht. Als iemand egocentrisch is, heet het dat hij alleen zijn eigen belangen nastreeft, en zichzelf schaamteloos in het middelpunt van zijn wereld plaatst. Is zo iemand bovendien ook nog egoïstisch, dan laat hij anderen lijden door selectief geen rekening met hen te houden, hun gevoelens of belangen.
Toch geven we iemand die teveel aan anderen denkt en zichzelf wegcijfert de goede raad om een “gezonde dosis egoïsme” te kweken. Iemand die helemaal verloren raakt in de complexiteit van de gemeenschap moet “zichzelf meer centraal stellen” bij zijn besluiten en overwegingen. Met dit soort adviezen kan iemand minder kwetsbaar en bewuster door het leven gaan.
“Ego” kan dus zowel een positieve als een negatieve inhoud hebben. Het lijkt een beetje op te veel of te weinig zelfbewustzijn of eigenwaarde. “Te” is nooit goed, dat weten we allemaal, maar hoe vind je dan het juiste evenwicht zonder die energie-vretende pieken en dalen in gedrag waarvan je omgeving in de war raakt? De kwadrantenmethode van Daniel Ofman met betrekking tot kernkwaliteiten kan daarbij helpen. Vraag jezelf maar eens af in welk kwadrant voor jou een ego-gerelateerd woord komt te staan, en vul dan met de klok mee de overige velden in.
Je zult erachter komen, zeker als je deze oefening met anderen samen doet, dat wat voor de èèn een uitdaging is, voor de ander een allergie kan zijn, een kernkwaliteit of juist valkuil. Dit soort kwadranten zijn altijd strikt individueel. Het gaat er vooral om jouw eigen beeld helder te krijgen, zodat je weet waar je wat gas moet geven, of juist wat zou kunnen afremmen, en vooral ook waarom, en wat je ermee bereikt!
Het latijnse woord ego betekent gewoon ik. Het is onder invloed van filosofie (de “persoonlijkheid”, of het “zelf“) en psychologie (“zelfbeeld” of “zelfbewustzijn“) dat de wazige uiteenzettingen in het dagelijkse spraakgebruik een wat handzamere vorm gekregen hebben die afwijkt van het simpele persoonlijke voornaamwoord. In de praktijk gebruiken we het woord ego als het masker dat iedereen naar buiten toe opzet, en waarop de mensen om ons heen reageren. Dat masker is als een soort actief filter in twee richtingen. Enerzijds zijn er jouw projecties op je omgeving, jouw interpretaties, datgene wat jij ervan wilt maken. Anderzijds worden minder aangename prikkels van buitenaf vertaald naar iets wat in jouw begrip ligt, waar je mee om kunt gaan, en waar je (onbewust) behoefte aan hebt. Een heel sterk ego vervormt dus de wereld waarin je leeft, en niet alleen die van jou, maar ook die van anderen. Als we niet aan onze persoonlijke ontwikkeling werken, wordt ons ego alleen maar minder transparant. Sterke ego’s botsen met elkaar, zwakke ego’s zorgen voor onduidelijkheid en ongrijpbaarheid. Vergelijk het maar met beton versus nevel.
Niemand anders dan jijzelf is verantwoordelijk voor de levensbagage in jouw rugzak.
Je ego wordt in de loop der tijd gevormd op basis van wat je vanaf je geboorte meeneemt. Denk bij dat laatste bijvoorbeeld aan het Enneagram concept, wat zegt dat een mens gekenmerkt is door de allereerste reactie op de wereld. #HersenTrucs zoals verslaving en vooroordelen voeden het ego om maximaal profijt ervan te hebben. De geestelijke bagage die je in je rugzak verzamelt vanaf het moment dat je het levenslicht ziet, omvat voor een groot deel de bouwstenen voor jouw ego. Daarom is het ook zo moeilijk om er afstand van te doen. En toch moet dat. Veel van wat je verzameld hebt is gedateerd, of gebaseerd op (achteraf) foutieve aannames en waarnemingen. Het kost misschien wat moeite, maar die overbodige ballast kwijtraken geeft veel lucht en ruimte om je ego effectiever en efficiënter te maken. Dat is wat “loslaten” betekent: niet het kwijtraken van je ego, maar het actief onderhouden ervan, zodat je voor jezelf en voor je omgeving iets creëert wat nuttig is, en verder niet te dominant op de voorgrond staat. Je wordt daardoor een ander mens, zonder jezelf kwijt te raken. Je vindt dan de juiste balans voor jouw persoonlijke ego-dilemma.