De laatste decennia zien we een toename van publieke aandacht voor gezondheid. We benoemen allerlei “nieuwe” ziektes en we onderzoeken niet langer de onderliggende oorzaken daarvoor (zoals een mug of slecht voedsel). In plaats daarvan vinden we zwakke schakels in ons lichaam, die reageren op externe stimuli en daardoor vervolgens de totale lichaamsconditie beïnvloeden. Door gigantische investeringen in onderzoek vinden we zich abnormaal gedragende cellen en DNA-reeksen die niet ideaal zijn. De industrie ontwikkelt geavanceerdere manieren om dingen te ontdekken en te behandelen die eerder niet bekend waren.
Tegelijkertijd, om kosten te besparen, concentreren de activiteiten zich niet alleen rond dure zorgcentra, maar strekken ze zich ook uit tot mensen thuis om zowel preventie als nazorg aan te bieden. Verzekeringsmaatschappijen zijn nu machtige financiële instellingen die beslissingen nemen over de kwaliteit van de zorg en wie recht heeft op welke behandeling. De farmaceutische industrie is al veel langer een verborgen speler en ondanks goede bedoelingen van werknemers in die bedrijven, is het enige belang voor die organisaties het vinden van meer ziekten waarvoor we meer of duurdere medicatie nodig hebben. “Medicatie” is niet alleen een pil of een drankje van een of andere chemische samenstelling. Het is ook de massaproductie van zogenaamde homeopathische geneesmiddelen, voedingssupplementen en bio vriendelijke ingredienten. De bio-voedingsindustrie volgt de massaproductie op die we eerder kenden, maar is niet echt anders. Regelgeving is ondoorzichtig en moeilijk te traceren, en gebaseerd op onderhandelingsresultaten in plaats van mens-gerichte lange termijn inzichten.
Van weersbeïnvloeding via besproeiing van wolken tot seriematig doden in slachthuizen en bodemverontreiniging door langdurig eenzijdig gebruik van grote percelen: de onzichtbare effecten op de gezondheid van de mens zijn groot. Stukje bij beetje verandert de wereld om de grote mensenmassa’s te voeden en te huisvesten.
En tot slot hebben we nog de toezichthoudende instanties, adviesbureaus en andere instituten die alles controleren op “kwaliteit”, inspecties ter plaatse uitvoeren en onafhankelijk monsters analyseren. Overheden en industrieën bepalen daarbij de kwaliteitscriteria, waarbij gekeken wordt naar economische haalbaarheid en aanvaardbare risico’s voor de doorsnee bevolking.
Het algemene beeld is er een van statistische “grote getallen”. In de VS ontdekken ze nu dat de ‘pepsi-hamburger-cultuur’ na een paar generaties leidde tot een algemeen geaccepteerd beeld dat gezonde mensen ook omvangrijk zijn. Op dezelfde wijze masseert het hele (gezondheids-)systeem de mens in een bepaalde richting. Verscheidenheid verdwijnt. Binnenkort hebben we allemaal dezelfde gezonde genen. Ideale kengetallen voor een menselijk lichaam, vergelijkbaar met industriële KPI’s (key performance indicators), sturen het hele systeem aan, inclusief huishoudelijke apparaten, om dat te regelen.
Ondertussen verslechtert ook onze gemiddelde mentale toestand, kijkend naar de hoeveelheid beschikbare therapeutische diensten. Niet alleen instellingen, maar ook psychologen, verschillende soorten therapeuten en hele volksstammen aan coaches adverteren nu voorhet bieden van “hulp op maat”. Het motto is blijkbaar “Wellness & well-being” geworden. Ook hier zien we weer de farmaceutische industrie opduiken met “goedkope” alternatieven, en bemoeien verzekeringen zich met wat zinvol is.
Systematisch grote aantallen verwerken betekent ook een waardeverschuiving naar financiële controle, weg van individueel persoonlijke welzijn. Er gaat enorm veel geld om in deze economie, en we bevinden ons allemaal in verschillende marktsegmenten voor de bedrijven die van deze situatie profiteren. Ook de mensen, die onderdeel zijn van zo’n bedrijf, want zij krijgen salarissen en verdienen voor de organisatie winstmarges. Dit alles leidt tot een zichzelf in stand houdend organisme, geregeerd door monetaire argumenten. Soms krijg je het gevoel dat we voor dit organisme ongezond moeten zijn om te mogen overleven. De langetermijneffecten van dit snelgroeiende systeem zullen aantonen in hoeverre we al gevangenen zijn van deze #OngezondheidsEconomie.