“Wu-Wei specialist “…
Als je me niet kent, frons je wellicht je wenkbrauwen, en anders vermoed ik dat je glimlacht.
Toch zullen weinig mensen begrijpen waarom ik mezelf deze wat aanmatigende kwalificatie geef.
Over het Taoistische begrip Wu-Wei (letterlijk: “niet doen“, of in de paradox Wei Wu-Wei “doen door niet-doen“) is erg veel geschreven. Als kind was ik altijd in de war door de soms erg paradoxale uitspraken en de mystieke esoterische bespiegelingen. De magie greep me wel, maar wat doe je er dan mee? Ik leerde Wu-Wei pas écht begrijpen en toepassen nadat ik besloot dat vele teksten vooral voor de vorm zo opgeschreven waren, en minder met oog op de dagelijkse realiteit. Uitleg van de vertaling: “niet handelen tegen de aard der dingen in”, verschuift het probleem, want dan moet je eerst maar ontdekken wat de aard der dingen is. Moet je dan ook maar niks doen als je die aard nog niet doorgrond hebt? Ik raad je aan eerst dit artikel te lezen voordat je (opnieuw) naar andere teksten kijkt. Wellicht kun je dan meer handen en voeten geven aan Wu-Wei als leidraad voor ontspanning in je leven, op welk gebied dan ook.
Wat is Wu-Wei NIET:
- Het is niet hetzelfde als “niets doen”, afwachten of passief blijven.
Wu-Wei zegt helemaal niets over de mate van activiteit, maar wel over de richting. - Het is niet hetzelfde als “de tijd nemen”, langzaam en evolutionair iets laten gebeuren of ontwikkelen.
Als je midden in een revolutie of ander snel veranderende situatie zit moet je jezelf onmiddellijk aanpassen. - Wu-Wei is niet het bijna religieus afgestemd zijn op een hogere energiestroom of macht, of die nu “Tao” genoemd wordt of anders.
De wereld speelt zich in en om jezelf af, en ook al zijn er overkoepelende patronen te ontdekken, er is geen onafhankelijke “flow” waarmee je in harmonie moet komen (al was het alleen maar omdat die flow dan niet meer onafhankelijk is). - Wu-Wei houdt niet in dat alles bij hetzelfde blijft. Alles is veranderlijk (Yin-Yang), en wat nu zinvol is, hoeft dat morgen niet meer te zijn.
Net als bij Yin-Yang is Wu-Wei volkomen neutraal. Er is geen goed of fout, er is alleen jouw persoonlijke voorkeur. Hoe beter je Wu-Wei begrijpt, hoe effectiever jouw keuze uitwerkt. Er is
niemand die dat voor jou kan beoordelen.
Ik kan Wu-Wei op verschillende manieren uitleggen, en neem nu het logo van ReRuBabs als leidraad.
Het brein staat voor de rationale interpretatie van dingen en het aanbrengen van strukturen. Het hart staat voor de emotionele invulling, zeg maar kleur en intensiteit. Ons wereldbeeld is dan een soort dynamische kleurplaat welke (hopelijk) een zinvolle afspiegeling is van de werkelijkheid waarin we leven. Compleet is dat beeld nooit, en we moeten regelmatig controleren of het past bij de prikkels en signalen uit onze omgeving. Wu-Wei betekent niet veel meer dan ervoor zorgen dat brein, hart en wereld in overeenstemming met elkaar reageren. De kleurplaat is dan bevredigend (al betekent dat niet dat je netjes binnen de lijntjes hebt geschilderd), en je ervaart rust, voldoening en vertrouwen. Het voelt alsof je op een flow bent aangesloten waarin anderen jou de erkenning en waardering geven waar je behoefte aan hebt, omdat je meerwaarde levert.
Het voordeel van zo’n situatie is dat je energie overhoudt om (meer) dingen (beter) te doen. Je hart is geen moordkuil meer, je brein kookt niet over en je omgeving biedt talloze nieuwe uitdagingen. Helaas is zo’n toestand maar tijdelijk. Immers: alles is veranderlijk en zowel je brein als je hart hebben wat valkuilen. De meest voor de hand liggende is dat je vergroeit met jouw comfort zone. Je kunt jouw comfort zone echter dynamisch mee laten groeien met jouw persoonlijke ontwikkeling. Het is namelijk een gezonde eigenschap van mensen dat ze graag over de grens kijken van wat vertrouwd is. Daardoor ontstaat een constant leerproces. Hoe meer je leert, hoe breder je blik, hoe dieper je inzicht en hoe vergankelijker de details van je vroegere lessen zijn. Je moet de informatie van je hersenen steeds weer her-evalueren en bijstellen om te voorkomen dat je in vooroordelen en foutieve denkbeelden verstrikt raakt. Je moet je gevoelens regelmatig in een breder perspectief plaatsen, zodat je ook de andere creatieve mogelijkheden blijft zien (zeker als je vastzit in een sterke emotie). Je moet telkens opnieuw met je omgeving afstemmen of je nog in dezelfde flow zit, en actie nemen als dat niet meer zo blijkt te zijn (repareren of afscheid nemen).
Hoe kun je Wu-Wei praktisch inzetten?
Nogmaals: Wu-Wei zegt helemaal niets over de mate van activiteit, maar wel over de richting. Dat betekent dat je goed op moet letten wat er om je heen gebeurt, en daarop moet anticiperen. Vaak maak je een keuze over wat belangrijk is op dat moment. Of je nu even de externe krachten laat werken, of dat je zelf een sturende rol wilt spelen, belangrijk is dat je niet probeert in je eentje de wereld te vervormen. Dat is het noodlot van Don Quichot.
Ik vind het beeld van een boot op water illustratief. Als je met een klein bootje op een snelstromende rivier ergens naartoe wilt sturen moet je vroegtijdig anticiperen en kleine correcties aanbrengen in de richting. Zit je op een rustig meertje, dan kun je de richting veel rigoureuzer omzetten. Is dat bootje echter een kolossaal tankschip, dan zul je gebruik moeten maken van de ingebouwde krachtbronnen om je doel te bereiken. Als je bootje bij een waterval plotseling naar beneden stort (een revolutionaire gebeurtenis), dan moet je jouw oorspronkelijke doel laten schieten en proberen te overleven. Wu-Wei zegt simpelweg dat jij en de hele constellatie om je heen bepalend zijn voor de keuzes die voor jou naar tevredenheid zullen uitwerken. Soms is dat besturen met de top van je vinger, soms drastisch het stuur omgooien, en soms inderdaad eventjes niets doen.
Nog wat losse hints en tips:
- Eckhart Tolle beschrijft hoe “de Kracht van het NU” voor jou werkt. Mijn belangrijkste les hieruit is: altijd in hier en nu zijn. Het verleden is voorbij, de toekomst is ongewis, en je kunt alleen maar werken met wat je hier en nu tot je beschikking hebt. Betekenen de lessen uit het verleden dan niets meer? Natuurlijk wel, maar ik schreef eerder al dat de details daarvan vervagen door nieuwe inzichten. Helaas houden we al te vaak vast aan deze details: “Toen heb ik dit of dat gedaan, en dat werkte niet, dus zal het nu niet anders zijn! ” Alles is veranderlijk, en de werkelijke les is gelegen in jouw verbrede inzicht, alsof je met een helikopter een beetje hoger en verder bent gaan vliegen, en daardoor patronen en structuren herkent zonder de ballast van details. Daarop letten in hier en nu is een prima invulling van Wu-Wei.
- Wees op een open en eerlijke manier empathisch met jezelf en met anderen. Gebruik je invoelende neuronen welke jou op kwantumniveau verbinden met je omgeving. Zorg voor een
balans tussen je eigen behoeften en die van je omgeving. Je hoeft je echt niet helemaal uit te leveren aan anderen. Het is juist belangrijk om ook je eigen persoon recht te doen. Dring jezelf
niet op, en sluit jezelf niet af. - Probeer niet iets te forceren tegen beter weten in. Noch bij jezelf (bijvoorbeeld halsstarrig vasthouden aan een uitgangspunt), noch bij anderen (bijvoorbeeld tot vervelens toe proberen te
overtuigen). Laat ruimte voor twijfel en aanpassing. - Let op signalen van wrijving en frustratie. Dat is een prima indicatie dat iets niet helemaal “Wu-Wei” verloopt. Analyseer die signalen eerlijk, zoek naar de werkelijke oorzaak en bedenkt creatieve scenario’s om wrijving en frustratie te reduceren (soms is praten genoeg, maar weg-praten helpt niet). Hetzelfde geldt voor gemakzucht en leugentjes om bestwil: de valkuilen van een lui brein om veronderstelde problemen te vermijden.
- Ken en accepteer je sterktes en je zwaktes. Bepaald gedrag kun je (af-)leren, maar het leven is geen toneelspel (in veel bedrijven wordt dat helaas wel zo benaderd). Zet jouw sterktes in voor anderen, en laat hen jouw zwaktes compenseren. Daarmee vorm je het ideale team.
- In onze westerse, door prestatie gedreven wereld moeten we altijd onmiddellijk handelen. We vragen iets en we verwachten een antwoord. We hebben mobiele telefoons, dus we moeten 24
uur per dag beschikbaar zijn. We zien een foutmelding, dus we moeten de verantwoordelijkheid nemen. Top-down richtlijnen en voorgeschreven gedrag sturen elk detail van onze activiteit, wat we moeten en wat we niet mogen doen. Dit is geen Wu-Wei. Het is de oorzaak van overmatige burn-outs en stress bij traditionele bedrijven. Gedreven door aandeelhouderswaarde verworden alle andere kwaliteiten van een complex bedrijf tot secundaire prioriteiten. Mensen zouden hun werkomgeving opnieuw moeten uitvinden, ongeacht de traditionele loyaliteit aan het bedrijf. De valkuil is dat ons luie brein het maandelijkse salaris waardeert en daarom de moeilijke veranderingen die nodig zijn, vermijdt. - Gun anderen dezelfde Wu-Wei ervaring als jij jezelf gunt.
- Neem een voorbeeld aan de natuur, waar bomen en struiken zich vormen naar de overheersende windrichting, en zo schilderachtige taferelen vormen.