De wereld om je heen draait altijd door, met of zonder jou. Soms zit het mee, soms niet. Wat kun je doen als je plotseling het gevoel krijgt dat alles tegen zit? Ik volg altijd deze 3 stappen:
- Herkennen: je situatie overzien, hoe grijpen dingen in elkaar?
- Accepteren: de kern van je probleem erkennen, en stoppen met ontwijken
- Loslaten: je energie anders inzetten, je aandacht anders richten, zodat de kern van je probleem oplost
Herkennen
Soms overvalt het je, en voelt het alsof je een minuscuul radertje in een onoverzichtelijke machine bent, een speelbal van machten die jouw pet ver te boven gaan. Of het nu in de werkkring is, onder vrienden en kennissen of bij jouw familie, overal moet je een rol spelen. Er is een publieke opinie om rekening mee te houden en er zijn wetten en regels waartegen je niet mag zondigen. Mensen zeggen wat over jou. Hebben een gekleurde mening over jou als persoon. Soms zijn er hooggespannen verwachtingen die jou belasten. Vaker nog zijn er veronderstellingen over wat je allemaal niet kunt. Bovendien gaat niet alles wat je doet van een leien dakje. Ondanks al jouw inspanningen lopen dingen wel eens verkeerd.
Herken je dit? Waar ben jij gevoelig voor?
We hebben allemaal wel bepaalde ideeën, dromen of andere voorstellingen hoe we, zonder al te grote geldzorgen, gezond en met een dak boven ons hoofd van ons leven willen genieten. De realiteit is natuurlijk niet zo ideaal als we wensen:
- Er zijn maar relatief weinig mensen om je heen met wie je een echte klik hebt. En met nog minder mensen bouw je een diepere band op. Je sociale woonomgeving is er ook een van compromissen.
- Sommige dingen die jij wilt bereiken, stuiten op tegenwerking.
- Op het werk wordt concurrentie gestimuleerd om het beste uit de medewerkers te halen. Niet voor de medewerkers (je beloning voelt nooit echt passend, zeker niet in vergelijking met
anderen), maar voor het bedrijfsresultaat. - Je gezondheid vertoont altijd wel ergens een zwak punt, en bij sommige mensen kan dat een leven tekenen met ongemak of rampspoed.
- Wat anderen zeggen dat je moet geloven, klinkt allemaal niet zo geloofwaardig omdat velen elkaar wederom tegenspreken.
- Zinloze criminaliteit en oorlog tonen de egoïstische schaduwzijde van de mens, en geven je een onveilig gevoel.
- Wat je ook onderneemt, volgens de media is er altijd wel iemand die het aantoonbaar beter kan, meer succes heeft, rijker is, gezonder lijkt, enzovoorts.
Waar loop jij zoal tegenaan?
Meestal is het allemaal geen probleem. Je denkt er niet teveel over na, het raakt je niet zo en je doet gewoon “jouw ding”. Maar er kan een moment zijn dat iets jouw ontevredenheid doet exploderen en waardoor je je ineens een slachtoffer voelt. Misschien gaat dat gepaard met gevoelens van ongeloof, twijfel en angst. Waarschijnlijk merk je dan boosheid en wrok dat iemand jou dit aandoet en word je gekweld door zelfbeklag. Ik hoop dat niemand vaak zulke negatieve emoties meemaakt. We willen allemaal kunnen geloven in dingen, onze hoop in vervulling zien gaan, liefde met elkaar delen en elke dag vreugde ervaren. Toch overkomt het ons allemaal wel eens, dat plotselinge gevoel dat de hele wereld zich tegen je keert. Je wordt gepasseerd bij een promotie. Je krijgt een diagnose van een ongeneeslijke ziekte. Je partner verlaat je. Je wordt ontslagen. Je zit in een conflict en mensen wenden zich af. Je kind wordt uit huis geplaatst. Er zijn legio mogelijke situaties waarin je gevoel met je op de loop gaat, en je verstand het niet meer bij kan benen. Op die momenten bestaat het gevaar van zo’n negatieve spiraal, zoals hierboven beschreven. Die ene aanleiding lijkt onverwacht een beerput open te trekken van andere ervaringen waarvoor je (zo lijkt het tenminste) al die tijd je kop in het zand gestoken had.
Welke bronnen van onvrede herken jij?
Wat gebeurt er dan eigenlijk met je?
De negatieve ervaring verkleurt in èèn klap alle andere dingen waar je mee bezig was. Waar je voorheen best een goed gevoel bij had is plotseling veel minder plezierig, ook al is daar op zich niets in veranderd. Het rechtvaardigt dat je je rot voelt. Immers: als al het andere prima in orde is, dan is dat ène vervelende ding maar een kleinigheidje, een storm in een glas water. Dus kleurt je emotie en passant ook maar even de rest bloedrood. Je hersenen vinden daar direct een passende motivatie bij in de vorm van excuses, uitvluchten en schuldigen.
Dat negatieve gevoel heeft helaas nog een ander effect: het verdiept en versterkt de eenzijdige emotie en werkt tunnelvisie in de hand. Je probleem wordt daardoor veel te sterk uitvergroot. Deze polarisatie zorgt ervoor dat het steeds moeilijker wordt om afstand te nemen. Je bent niet meer voor rede vatbaar. Dat, wat je nu zoveel aandacht geeft, krijgt in je hersenen extra voorrang en wordt steeds dominanter. Het is een spontane verdedigingsactie die verdere belasting door invloeden van buitenaf voorkomt. Je mentale deur gaat hermetisch op slot, en er kan niets meer in of uit! Al je energie gaat naar deze bescherming.
Herken je emotie door alleen de aanleiding ervoor te benoemen.
Accepteren
We zijn onder invloed van de (met name Amerikaanse) westerse cultuur gewend geraakt aan een vechthouding. We onderhandelen, concurreren, protesteren, argumenteren, geven niet op, kortom: we vechten voor ons gelijk. Als je in zo’n negatieve spiraal geraakt, is dat ook een automatische reactie. Er zijn twee opties (beide net zo destructief): als je meer introvert bent vecht je met jezelf, en ben je extravert aangelegd, dan vecht je met je omgeving. Afgezien van het kortstondige effect van stoom afblazen weet je op voorhand dat je zo’n gevecht nooit gaat winnen. Het maximaal haalbare is een loopgraven-oorlog, en dat kan slopend lang duren.
De echte oplossing begint met acceptatie. Niet meer vechten tegen de onmacht, je defensieve houding laten varen, en erkennen dat er eigenlijk maar èèn aanleiding was. Je geeft toe dat het voornamelijk jouw frustratie is, en dat je reactie wellicht overtrokken was. Je beseft dat je niet alles onder controle hebt, en dat dingen om je heen nu eenmaal hun eigen beloop hebben. Je geeft de moed niet op, maar kijkt eerlijk naar wat er werkelijk plaatsvond. Aanvaard bijvoorbeeld simpelweg dat:
- je baas jouw waarde voor het bedrijf anders inschat
- jouw ervaring op sommige gebieden niet voldoende is om verantwoordelijkheid te krijgen
- jouw kind zulke grote leerproblemen heeft dat je hulp moet inroepen
- je partner eindelijk het buikgevoel volgt en daarover geen gesprek meer wil hebben
- je lichaam meer medische aandacht nodig heeft in vergelijking met andere mensen
- jij de kracht niet hebt om een marathon te lopen
- …
Wat heb jij in je leven zoal moeten accepteren?
Het beste werkt acceptatie als je het ook uitspreekt naar iemand die jou een luisterend oor biedt. Op dat moment lijkt het alsof een last van je schouders valt, en een warme douche de ellende van je afspoelt. Overigens: na zo’n gesprek even écht een douche nemen is helemaal niet zo slecht! Sinds mensenheugenis wassen we onszelf bij allerhande rituelen geestelijk schoon, niet alleen lichamelijk. Het gevolg is dat je wat vrijer kunt nadenken, zonder vooroordelen en belemmeringen.
Acceptatie zet je mentale deuren weer open.
Door te aanvaarden wat jou overkomen is, breng je de realiteit weer terug naar normale proporties. Je landt in het “hier en nu” en kunt met anderen een gesprek aangaan om ideeën uit te
wisselen en jouw situatie te herwaarderen. Het gevolg is dat je met andere ogen gaat kijken, en iets positiefs kunt zien waar je het niet verwacht.
Loslaten
Als je met andere ogen naar je situatie kijkt, kun je jouw vooroordelen terzijde schuiven. Of minstens jezelf afvragen waarom die vooroordelen de kop opstaken. Welke snaar in jou werd er werkelijk geraakt? Waarom was dat zo gevoelig?
Loslaten betekent dat je bij jezelf blijft, je eigen maatstaf aanhoudt, en niet probeert te voldoen aan veronderstelde eisen van anderen. De aanleiding was ook niet meer dan een voorbijgaande
gebeurtenis. Je kunt nu je energie omleiden van die bron naar een oplossing. Je kiest in alle vrijheid om iets te doen aan die aanleiding (als het vaker voor kan komen) of om alles gewoon te negeren als een slechte dag in je leven en verder te gaan (als het eenmalig was, met weinig kans op herhaling). Sommigen wennen aan de situatie, en worden er robuuster door: soms gaan oorzaken voor een slecht gevoel niet weg, en moet je er gewoon mee leren omgaan.
Laat de aanleiding voor je slechte gevoel los, zodat je je kunt richten op acties voor de toekomst.
Wat je bijvoorbeeld los zou kunnen laten:
- je gevoel van minderwaardigheid ten opzichte van collega’s (waarschijnlijk vergelijk je jouw zwaktes, en niet jouw sterktes)
- jouw faalangst, waardoor je zelden je mening of visie naar voren brengt (onderzoek waar jouw specifieke toegevoegde waarde ligt)
- jouw wens om een bepaalde status te krijgen (status is maar een etiket als gevolg van bereikte resultaten)
- je zorgen om jouw gezin, als je chronisch ziek bent (zij kunnen daar best mee omgaan)
- jezelf te vergelijken met mensen die een gave hebben (probeer je eigen gave te ontdekken)
- het gevoel dat je jouw partner niet genoeg kon geven (je kunt niet meer geven dan je hebt)
- …
Wat kun jij loslaten om nieuwe dingen anders aan te pakken?
